Sivil Toplum Kuruluşları (STK) resmi kuruluşlardan bağımsız olarak çalışır;
insanlar ortak amaçlar etrafında güçlerini birleştirerek düşünce üretirler.
Sivil toplum kuruluşlarının temel amacı, toplum yararı için çalışmalar yapmak; siyasetin oluşumunda, içeriğinde ve yönetiminde yer almaktır. Bunun için geniş toplum kesimlerinin desteğini almak zorundadır. STK’ler, gönüllülük esasına dayanır ve kâr amacı gütmez. Üyelerinin ödentileri ve bağışlarıyla ayakta kalır.
Çağdaş toplumlar örgütlü toplumlardır. Bir toplumda ne kadar çok sivil toplum kuruluşu varsa, o toplum o kadar çok hak sahibi olur. Almanya’da 18 bin vakıf, 629 bin kayıtlı dernek vardır. Üye sayıları 23 milyon 500 bini bulmaktadır. Friedrich-Ebert Vakfı ile Heinrich Böll Vakfı en önemli kuruluşlar arasındadır.
Türkiye’de ise TEMA, AKUT, KIZILAY, YEŞİLAY, LÖSEV, TEV (Türk Eğitim Vakfı), ÇYDD, ADD, TSK Mehmetçik Vakfı, LÖSEV bunların başında yer almaktadır. İçişleri Bakanlığı Türkiye’de yüz bine yakın dernek ve vakıf olduğunu belirtmektedir.
Sivil toplum kuruluşlarının amaçları açık ve anlaşılır olmalıdır. Bu kuruluşlar önyargılı davranmadan en geniş toplum kesimleriyle diyalog kurmalıdır. İşbirliği ve uzlaşma sağlamak esnekliği, hoşgörüyü ve birikimli olmayı gerektirir.
STK’ler yurttaşlarımızı hedefleri hakkında bilgilendirmeli, iletişim ağı oluşturmalı, yerel ve merkezi otoriteyle ilişkiler kurmalı, gönüllü destekçiler bulmalı, “biz” duygusunu geliştirmeli, medya bağlantıları oluşturmalıdır.
Kitle iletişim araçları kamuoyu oluşturmada önemli bir güç odağıdır. STK’ler televizyon, sosyal medya (facebook, twitter, blog), internet (e-posta, web sitesi), radyo, gazete, dergi, afiş, broşür, bülten, konferans, seminer, çalıştay, sinema, CD, film/video gibi olanaklardan mutlaka yararlanmalıdır. Ancak bu şekilde geniş toplum kesimlerine ulaşmak mümkündür.
Bağımsız ve şeffaf olmamak, iletişimsizlik, kişisel çıkar peşinde koşmak, kurum içi demokrasi eksikliği, yönetici zaafları, kurumun başka amaçlara alet edilmesi ve diğer kuruluşlardan uzak durmak, çalışmaları başarısızlığa uğratır.
STK’ler toplumu iyi tanımalı, hedef kitlenin beklentilerini dikkate almalı, toplumsal konularda bilgi üretmeli, siyaset geliştirmeli ve uzmanlarla çalışmalıdır. Müzakere kültürünü ve çoğulculuğu desteklemeli, kamuoyu çalışması yapmalıdır. Ortak proje ve etkinlikler düzenlemeli, ağlar ve platformlar oluşturmalı, baskı unsuru olmalıdır. Üyelerini, örgütün nasıl yönetileceği konusunda eğitmelidir.
Stratejik planlama, şu anda nerede olduğumuzu görmek ve nereye gitmek istediğimize, hedefe nasıl gideceğimize karar vermektir. Eğer nereye gittiğimizi bilmiyorsak hangi yolu, nasıl seçtiğimizin bir önemi yoktur. Gideceği yeri bilmeyen oraya vardığını da anlayamaz.
Stratejik planlamada; “Neredeyiz? Nereye varmak istiyoruz? Nasıl varırız? Nasıl ölçer ve değerlendiririz?” sorularının yanıtı aranır.
Stratejik planlama STK’lerin mevcut durumu, misyon ve vizyon oluşturmaları, bu vizyona uygun amaç ve hedefleri belirleme sürecini ifade eder. Stratejik planlama, üyelerinin aynı amaç için çalışmasını hedefler. Stratejik planlama, sonuçların ve değişimin planlamasıdır; geleceğe hedeflenir ve farklı koşullarda değişikliğe açıktır.
Misyon, bir kuruluşun varoluş nedeni, amacıdır. STK’nin sunduğu tüm hizmet ve etkinliklerini kapsar.
Vizyon bir kuruluşun geleceğini ve uzun vadede neler yapmak istediğini anlatır. Vizyon STK’nin nasıl bir toplum, nasıl bir dünya arzuladığını anlatır. STK vizyonu belirlerken bugünkü durumu ve örgütün yapısını dikkate almak zorundadır.
Vizyon çalışması yapılırken çalışanların birlikte karar vermesi, farklı görüşlerin temsil edilmesi başarıyı olumlu yönde etkiler.
STK, toplumda bir tutum ve davranış değişikliği yaratmayı hedefliyorsa mesajını toplumun genel değer ve yargılarına, geleneklerine ters düşmeyecek şekilde vermeye çalışmalıdır.
Halkla ilişkiler; medya, kamusal ve özel kurumlar, siyasetçiler, bilimsel kuruluşlar, uluslararası kuruluşlar, sponsorlar, bağışçılar, gönüllüler, üyeler ve diğer STK’leri kapsar.
Yaşadığımız yüzyıl iletişim çağıdır. İletişim duygu, düşünce ve bilgilerin her türlü yolla başkalarına aktarılmasıdır.
Gönderici: İletiyi hazırlayan kimsedir; duygu, düşünce ya da isteğini söyleyen kişi ya da topluluktur. Alıcı/hedef: İletiyi alacak kişi ya da topluluktur. İleti: Verilmek istenen duygu, düşünce veya istektir. Kanal: İletinin alıcıya gönderileceği araç: sözlü, yazılı, sesli veya dijital. Geri bildirim: Alıcının iletiyi alıp almadığını göndericiye bildirmesidir.
İletişimin en önemli kuralı, doğru iletiyi, doğru yer ve zamanda vermektir.
Sivil toplum kuruluşları ya da sivil toplum örgütleri, resmî kurumların dışında kalan ve bunlardan bağımsız olarak çalışan, politik, sosyal, kültürel, hukukî ve çevresel amaçları doğrultusunda lobi çalışmaları, ikna ve eylemlerle çalışan, üyelerini ve çalışanlarını gönüllülük usulüyle alan, kâr amacı gütmeyen ve gelirlerini bağışlar veya üyelik ödemeleri ile sağlayan kuruluşlardır. Sivil toplum örgütleri oda, sendika, vakıf ve dernek adı altında faaliyet gösterir. Vakıf ve dernekler topluma yararlı bir hizmet geliştirmek için kurulmuş yasal topluluklardır ve herkese yardım etmek için kurulmuşlardır.
Anlam ve içerik bakımından kitle örgütlerinden ayrılırlar. Sivil toplum kuruluşlarının önemli bir kısmı güdümlü bir yapılanma içerisinde belli merkezlere bağlı çalışmaktadırlar. Fakat buna karşın kitle örgütleri ise, adı üstünde, kitlelerin ürünü, sesi ve gücüdürler. Bu ürün, ses ve güç, demokratik ilkelerin örgütlenmenin omurgasına yerleşmiş olmasından meydana gelir. Burada sözü edilen demokrasi halkın doğrudan demokrasisidir. Yani halkın kendi örgütü içinde, kendisini ifade edebilme özgürlüğüdür.
Kitle örgütü, bünyesinde belirli bir toplumsal sınıfı veya çeşitli toplum katlarından gelen, aynı meslekten kişileri veya toplumun aynı özelliğe sahip belli unsurlarını barındıran, ve temsil ettiği kitlenin ekonomik-demokratik hak ve çıkarlarını savunan örgütlere verilen isim.Çoğunlukla girişimcilerden oluşan bu toplumlar gönüllü olarak yardım etmek amacıyla çalışırlar.